Php Dersleri – Değişkenler

Php dersleri başlıklı yazılarıma bu defa değişkenler konusuyla devam ediyorum. Daha önce php’nin gelişim süreci ve tarihi‘nden bahsetmiştik, ardından php’ye giriş konulu yazı ile bu seriye ilk başlangıcı yapmış olduk. İlk olarak nedir bu değişkenler, isimleri neden böyle ve ne işe yararlar bunlardan bahsetmek istiyorum, bir yapıyı ve harhangi birşeyi kullanırken ne olduğunu bilerek yapmanın tadı bambaşka diye düşünüyorum.

Değişkenler, adı üstünde “değişken” bir yapıya sahip olduklarından bu şekilde adlandırılıyorlar, isimlerinin hakkını veriyolar yani. Şöyle ki, bir fabrika binamız olduğunu varsayalım ve içerisinde üretilen maddeler. Bu fabrikada un ürettiğimizi varsayalım ve haliyle un üretimi için buğday hammadesine de ihtiyacımız var. Şimdi bizim bu Un fabrikamızın içerisinde iki adet ürün var birisi daha işleme girmemiş buğday diğerise buğdayın işlenmesinden sonra ortaya çıkan un, böylelikle biz un fabrikası dediğimizde aklımıza hemen içerisinde barındırdığı un ve buğday geliyor. Bu durumu php değişkenler konusuna aksettiricek olursak, fabrika bizim değişkenimiz, un ve buğday da içerisinde bulunabilen değişkenler. Bulunabilen diyorum çünkü, değişkenin içerisinde her durum için sadece bir değer olur bu değer işlemlere ve zamana göre değişebilir. Yani bir php kodunda değişkenimizin içerisinde 1 değerimiz varsa, ve bu değişken bir döngüye sokularak değeri 10 defa sürekli 1 arttırılır ve tekrar değişkene gönderilirse, son durumda değişkenimizin içerisinde bulunan değer 11 olur (ilk durumda içerisinde 1 varken 10 defa 1 eklediğimiz için). Bunu ilk durumda buğday, döngü sonuna da un olarak düşünebilirsiniz. Ne işe yara peki değişkenler? Bunu şöyle açıklayabiliriz, fonksiyonlar arası bilgi aktarımı için kullanılabilir, sayfalar arası veri aktarmak için, girilen bir veriyi bir fonksiyona gönderip çeşitli işlemlere tabi tuttuktan sonra tekrar kullanıma sunması vs. şeklinde sayılabilir. Php script dilinin bize sunduğu bir avantaj, değişken tipini tanımlamamıza gerek kalmamasıdır. Örneğin C/C++ dilinde bir değişkeni ilk olarak tanımlamamız gerekir, Tamsayı mı, Ondalıklı sayı mı, karakter mi vs. Php bunu bizim için kendisi yapar ama bir takım kurallarıda yok değildir php’de değişken kullanımının. Bunları listeleyecek olursak;

• Her değişken başına “$” getirilerek tanımlanır. Bir yapının başında “$” olması onun değişken olduğuna işaret eder. Apache, php dilini yorumlarken, başında $ olan yapıların o isme sahip değerin bellekteki adresinden içerisinde bulunan değeri çağırır.
• Değişkenlerde türkçe karakter kullanılamaz. (Örn. Ğ,Ş,Ü,Ç,Ö,İ, vs.)
• Yine değişken yapıları bir rakam ile başlıyamazlar. İkinci veya daha sonraki sıralarda rakam kullanılabilir.
• Bunların dışında “_” büyük har, küçük harf vs. kullanılabilir ilk karakter olarak. Ama unutlmaması gereken, birşeyi değişken yapıcaksak başında mutlaka “$” olmalı.

Tüm bunları daha iyi anlayıp görebilmek için bir kaç örnek verelim;

$degisken = "Serkan"; // doğru kullanım örneği.
$değişken = "Serkan"; // yanlış kullanım örneği, çünkü "ğ" ve "ş" şeklinde iki Türkçe karakter mevcut.
$123degisken = 123; // yanlış kullanım örneği, çünkü rakamla ile başlamış. Bu durum hakkında çeşitli şeyler söyleyenler
//duydum, aslında değişkenlerin "$" işaretinden sonra rakamla da başlayabileceğine dair fakat ben o şekilde kullanmıyorum,
//alışkanlıktır belki de.
$_degisken = 123; // doğru kullanım örneği. $-degisken1=123; // yanlış kullanım örneği. Bunun yerine "_" kullanılabilir.

Yukarıda, değişkenlerin kullanım şekillerine dair bir kaç örnek verdim. Genel olarak kullanım kuralları da bahsettiğim şekillerde. İlerleyen konularda, değişkenlerin fonksiyonlar ile, sayfalar ile vs. etkileşiminden bahsedicem. Tabi bu yapıların daha önceki konularda bahsettiğim “echo” (ekrana yazdırma) komutu ile kullanılmasına da değinelim. Bunuda örnek kodlarla gösterirsek daha net olucak diye düşünüyorum;

$degisken = SerkanUlu; // İlk olarak bie değişkene "SerkanUlu" değeri atayalım.
echo "Merhaba Serkan"; // Bu echo komutuna bir örnek ve ekrana "Merhaba Serkan" yazdırır.
echo "serkanulu.com"; // Bu da echo komutuna bir başka örnek ve ekrana "serkanulu.com" yazdırır.
echo $degisken; // Bu ise echo komutunun değişken ile kullanımına bir örnek. Ekrana "$degisken" olarak tanımlı
//değişkenmizin içerisindeki değeri yazdırır.
print $degisken; // Print'te tıpkı echo gibi ekrana yazdırmaya yarayan bir komut ve echo'daki aynı şekliyle değişkenler,
//bu komut ile de yazdırılabilir.
echo '$degisken'; // Bu hatalı bir kullanım örneğidir. Ekrana "$degisken" şeklinde bir yazı yazdırır değişkenin
//içerisindeki değeri değil.

Daha önce bahsettiğimiz konular ile etkileşimli olarak götürmeye çalıştım bu yazımı, umarım yararlı olmuştur. Bir küçük ayrıntıdan daha bahsetmek istiyorum, echo veya print komutuyla değişken içerisindeki veriyi veya bir yazıyı rakamı vs. ekrana bastırdığımız da unutmamaız gereken (ki hep böyle bir hata başa gelir başlangıç durumunda) önemli bir şey, bu komut’un bastırdığı yeri web sitemizin sayfası olarak değil, sitemizin kodları olarak düşünün. Yani siz CSS ile bir tasarım şablonu oluşturmuş olabilirsiniz, ardından echo komutu ile bir değeri bastırdığınızda, eğer CSS ile marklamadan (işaretlemeden) veya belirli bir HTML kod arasına gelicek şekilde ayarlamadan bastırırsanız, düz siyah (default) bir yazı ile karşılaşırsınız. Son olarak eklemek istediğim, değişkenler ile kullanıcı arayüzlü sistemlerde, kullanıcıdan alınan değerler deişkenlere atanır ve daha sonra o değişken aracılığı ile gerek fonksiyon içlerine gerek database kaydına (ki buda bir fonksiyon denilebilir) ve bunun gibi daha birçok işleme tabi tutulabilirler, bu bağlamda önem teşkil ediyor değişkenler. Bir sonraki yazımda görüşmek üzere.